- Pi­še: Mag­da Pe­ter­nek

,,Tr­la ba­ba lan da joj pro­đe dan’’. Ova iz­re­ka mo­gla bi da bu­de him­na mno­gih i raz­go­vo­ra i de­ša­va­nja na­še sva­ko­dne­vi­ce. Skup­šti­na je već odav­no mje­sto gdje ,,ba­ba’’ i ,,la­na’’ ima na to­ne, ali ne za­o­sta­ju ni mno­ge dru­ge ,,de­sti­na­ci­je’’ dru­štve­nog okru­že­nja. Ima još jed­na de­fi­ni­ci­ja ko­ja vje­ro­do­stoj­no pri­ka­zu­je i od­sli­ka­va ,,sta­nje na pu­te­vi­ma’’, a gla­si-’,,Mla­će­nje pra­zne sla­me’’.
Ka­ko god, ne fa­li nam pra­znih, pro­za­ič­nih i ne­kon­struk­tiv­nih pri­ča. Ne­ke za­po­či­nje­mo sa­mo za­to što ne umi­je­mo da dr­ži­mo je­zik za zu­bi­ma (ko ima zu­be), a ne­ki­ma se vra­ća­mo sa­mo za­to što ne­ma­mo pa­met­ni­jeg po­sla. Jed­na od tih ,,po­vrat­nih’’, a od ko­je ni­smo ni mrd­nu­li, je­ste ona o či­ka Dar­vi­nu i maj­mu­nu. Ne znam da li je baj­ka ili ba­sna, ali je do­sad­na do­zla­bo­ga.
Na­i­me, ovih da­na u Sr­bi­ji se vo­di žuč­na ras­pra­va i po­le­mi­ka o to­me ko­me vi­še da se vje­ru­je - Bo­gu ili Čar­lsu? Za ne­ke je ovaj dru­gi nji­hov ,,Bog’’, i oni vje­ru­ju u nje­go­vu te­o­ri­ju evo­lu­ci­je, i ra­du­ju se što im je ovaj na­uč­nik maj­mu­ne od­re­dio kao pret­ke.
Dru­ga stra­na, tj. ona ko­ja ima sa­mo jed­nog sve­vi­šnjeg, i ko­ja je, ka­ko se to da­nas ka­že, vje­ru­ju­ća, ne mi­ri se sa (r)evo­lu­ci­o­na­ri­ma, pa je ve­ći­na njih, me­đu ko­ji­ma broj­ni aka­dem­ci, pro­fe­so­ri, prav­ni­ci, dok­to­ri na­u­ka, umjet­ni­ci, no­vi­na­ri i sve­šte­ni­ci pot­pi­sa­la pe­ti­ci­ju pro­tiv Dar­vi­no­ve te­o­ri­je. Pe­ti­ci­ja je do­sta­vlje­na Mi­ni­star­stvu pro­svje­te, skup­štin­skom od­bo­ru za obra­zo­va­nje, Pred­sjed­ni­štvu SA­NU i se­na­ti­ma uni­ver­zi­te­ta u Be­o­gra­du, No­vom Sa­du, Ni­šu, Kra­gu­jev­cu i Ba­nja­lu­ci. U obra­zlo­že­nju, iz­me­đu osta­log, pi­še: ,,Da kroz na­sta­vu bi­o­lo­gi­je te­o­ri­ja evo­lu­ci­je za­u­zi­ma sve tvr­đe neo­dar­vi­ni­stič­ke dog­mat­ske sta­vo­ve’’. Za ne­ke je po­kre­ta­nje ove ini­ci­ja­ti­ve kraj­nje bi­za­ran po­tez, i vra­ća­nje u 19. vi­jek, dok je za ne­ke vr­lo živ, neo­p­ho­dan i ne­mi­no­van.
Ono što bih ja i jed­noj i dru­goj stra­ni bez us­te­za­nja po­ru­či­la je­ste ona re­če­ni­ca s po­čet­ka tek­sta: ,,Tr­la ba­ba lan da joj pro­đe dan’’. Jer, ka­ko dru­ga­či­je shva­ti­ti po­kre­ta­nje ovog pi­ta­nja ne­go kao još jed­nu do­sad­nu, su­vi­šnu i naj­jed­no­stav­ni­je re­če­no- ne­po­treb­nu po­le­mi­ku. On­dje gdje je ja vi­dim i gdje bi kom­plet­na dru­štve­na pa i po­li­tič­ka jav­nost tre­ba­lo da uče­stvu­je i po­sta­vi ključ­no pi­ta­nje je­ste- ka­ko po­sta­ti i osta­ti čo­vjek? Ka­ko god da smo do­šli na ovaj svi­jet, bi­lo da nas je do­ni­je­la ro­da, ili smo sa ba­na­nom do­ge­ga­li u nje­ga, ili nas je mo­žda Bog do­nio na kri­li­ma an­đe­la (ne­ko­ga i đa­vo­la), pri­je sve­ga, mi mo­ra­mo bi­ti lju­di. Upra­vo to je su­šti­na i smi­sao na­šeg bi­ti­sa­nja i po­sto­ja­nja. Da­kle, bi­ti čo­vjek. Bi­ti čo­vjek u svo­joj do­bro­na­mjer­no­sti, po­šte­nju i do­sto­jan­stvu. Ne­ma tih pe­ti­ci­ja, za­ko­na ni de­ba­ta ko­je mo­gu nad­ja­ča­ti iskon­sku i istin­sku po­tre­bu da se bu­de čo­vjek. Uza­lud be­so­muč­ne, ja­lo­ve ras­pra­ve, po­dje­le, di­je­lje­nja. Čo­vjek uvi­jek mo­ra bi­ti na jed­noj stra­ni, a to je stra­na čoj­stva i ljud­sko­sti. Na­ža­lost, to smo odav­no za­bo­ra­vi­li i za­ro­bi­li se u sve ono što je su­prot­no i stra­no ljud­skom li­cu, sr­cu i du­ši. Da­kle, ključ­no pi­ta­nje ni­je ka­ko je čo­vjek po­stao ne­go ka­ko sa­ču­va­ti čo­vje­ka u se­bi? Ka­ko osta­ti do­sle­dan, smje­ran i hra­bar? Ka­ko ne bi­ti čo­vje­ku vuk već pri­ja­telj i drug. Ka­ko se u ovom ne­hu­ma­nom vre­me­nu iz­bo­ri­ti za to­plu is­kre­nu ri­ječ, i ka­ko pru­ži­ti ru­ku? To su pi­ta­nja ko­ja se sva­ko­dnev­no mo­ra­ju po­sta­vlja­ti i ko­ja jed­no­stav­no mo­ra­ju bi­ti pri­o­ri­tet. Tra­že­ći od­go­vo­re na njih, du­bo­ko i upor­no, uči­ni­će­mo ovaj svi­jet bo­ljim i ljep­šim mje­stom za ži­vot. Uza­jam­nim ra­zu­mi­je­va­njem, bo­gat­stvom da­va­nja i vje­ro­va­nja u iskre­nost svo­jih na­mje­ra i na­ša dje­la po­sta­će vri­jed­na ži­vo­ta.
Za­to, dra­gi mo­ji, ga­ji­te do­brog čo­vje­ka u se­bi. Bu­di­te če­sti­ti. Po­slu­šaj­te onog be­smrt­nog ko­ji je pu­tem čoj­stva ko­ra­čao kroz ži­vot. Na­šeg Nje­go­ša. Ja ne­mam bo­ljeg uči­te­lja. Ni ja ni moj bič. Jer čo­vjek bez čoj­stva je kič.

Ključ­no pi­ta­nje ni­je ka­ko je čo­vjek po­stao ne­go ka­ko sa­ču­va­ti čo­vje­ka u se­bi? Ka­ko osta­ti do­sle­dan, smje­ran i hra­bar? Ka­ko ne bi­ti čo­vje­ku vuk, već pri­ja­telj i drug

Uza­jam­nim ra­zu­mi­je­va­njem, bo­gat­stvom da­va­nja i vje­ro­va­nja u iskre­nost svo­jih na­mje­ra i na­ša dje­la po­sta­će vri­jed­na ži­vo­ta

(Autor­ka je pje­sni­ki­nja)